Metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów powstaje w wyniku działania wielu różnych czynników, destabilizując procesy regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i podchrzęstnej warstwy kości (fragment kości leżący bezpośrednio pod chrząstką). Objawia się przede wszystkim bólem, który występuje podczas ruchu lub w fazie przejścia ze spoczynku do aktywności fizycznej, a z czasem pojawia się nawet w bezruchu lub w nocy. Czy istnieją skuteczne metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów? Jak pomóc osobie chorej na ChZS?

To warto wiedzieć przed rozpoczęciem leczenia!

W wyniku rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, w stawie, oraz w jego obrębie, pojawiają się zmiany, powodujące ból i utrudniające normalne funkcjonowanie. Spośród tych zmian możemy wyróżnić przede wszystkim:

• zwężenie szpary stawowej,
• ścieńczenie i pękanie chrząstki stawowej,
• wyrośla kostne (osteofity),
• torbiele podchrzęstne (puste przestrzenie w warstwie podchrzęstnej kości)
• zanik mięśni,
• zmniejszenie ilości kwasu hialuronowego i pozostałych składników budulcowych chrząstki (proteoglikany) w płynie stawowym i chrząstce.

Czy da się jednak zapobiec rozwojowi tych zmian, którym tak często towarzyszy długotrwały ból? Leczenie rozpoczęte odpowiednio wcześnie oraz eliminacja czynników, wpływających na postęp choroby zwyrodnieniowej stawów są kluczowe i mogą pomóc w uniknięciu niepełnosprawności. Leczenie powinno się odbywać pod nadzorem specjalisty, który dobierze odpowiednie metody – indywidualnie dla każdego pacjenta.

Kiedy warto wybrać się do lekarza?

Nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty, jeśli wystąpiły już pierwsze objawy choroby zwyrodnieniowej stawów. Jeżeli schorzenie zostało zdiagnozowane, należy natychmiast podjąć leczenie i regularnie monitorować stan swojego zdrowia. Lekarza prowadzącego należy odwiedzić nie tylko wtedy, kiedy pojawią się nowe niepokojące objawy, lecz także w momencie, gdy mimo odpowiedniego postępowania zachowawczego objawy nie ustępują bądź można nawet zaobserwować ich zaostrzenie.

Leczenie ChZS?

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów może pomóc nie tylko zmniejszyć ból, lecz także wyeliminować inne dolegliwości. Z jakich metod można skorzystać? Jak się je klasyfikuje? Czy leczenie ChZS wymaga poważnych zmian w dotychczasowym trybie codziennego funkcjonowania?

Leczenie niefarmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów

Leczenie niefarmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów wbrew pozorom nie wymaga radykalnych zmian w dotychczasowym trybie życia – radykalne zmiany, trudne do szybkiego wprowadzenia są wręcz niepożądane. Rozsądnie zaplanowane ćwiczenia fizyczne, które pomagają w utrzymaniu prawidłowej wagi ciała i wzmocnieniu mięśni okołostawowych, pozwalają zmniejszyć nasilenie objawów choroby. Zrzucenie zbędnych kilogramów wiąże się z mniejszym obciążaniem stawów na co dzień. Bardzo ważne jest jednak, żeby stopniowo zwiększać wysiłek i nie obciążać stawów dodatkowo zbyt intensywnymi treningami, na które często decydują się osoby, planujące zgubienie wielu kilogramów w bardzo krótkim czasie. Przed wyborem treningu należy skonsultować się z odpowiednim specjalistą i wspólnie zastanowić nad określonym rodzajem sportu – przede wszystkim przez pryzmat problemów, które wywołała dotychczas choroba zwyrodnieniowa stawów. Czy dana dyscyplina ich nie nasili? Czy nie są to ćwiczenia, które dodatkowo obciążą stawy?

Polecanym sportem przez specjalistów, zajmujących się leczeniem ChzS, jest na przykład pływanie. Należy jednak pamiętać, że osoba, która wcześniej nie pływała na basenie, powinna skorzystać z porad odpowiednio przeszkolonego trenera, aby nie zwiększyć swoich dolegliwości źle dobraną techniką pływacką lub nieprawidłowymi ruchami w wodzie.

Problematyczne jest modne w ostatnich czasach bieganie

Wiele urazów fizycznych, które powstają w wyniku uprawiania tego sportu, kłopoty z dobraniem prawidłowego obuwia i znalezieniem odpowiedniego podłoża, czy chociażby nieprawidłowa postawa i zły sposób lądowania na stopie, mogą przemawiać na niekorzyść biegania w przypadku pacjentów chorych na ChzS.

Inną pomocną i niefarmakologiczną metodą w łagodzeniu bólu są także ciepłe bądź zimne okłady, których nie należy jednak stosować bezpośrednio na skórę. Pozwalają chwilowo zwalczyć nieprzyjemne dolegliwości i nie wymagają dużego wysiłku w przygotowaniu. Mimo wszystko nie powinny stanowić jedynego sposobu walki z bólem w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Należy również upewnić się jaki okład należy zastosować w swoim przypadku.

W przypadku pacjentów z bardzo zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową, warto rozważyć zainstalowanie w wybranych miejscach swojego domu specjalnych uchwytów, ułatwiających wstawanie.

Dobrze jest również zdecydować się na rozpoczęcie procesu rehabilitacji, jeżeli lekarz nie będzie widział przeciwwskazań przy aktualnym stanie zdrowia pacjenta. Nie istnieje jednak jeden, ogólny plan postępowania rehabilitacyjnego dla pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów. Bardzo ważne jest znalezienie specjalisty z indywidualnym podejściem, który będzie w stanie odpowiednio modyfikować sesje i zwiększać lub zmniejszać liczbę spotkań, proporcjonalnie do osiągniętych podczas rehabilitacji efektów.

Leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów

Spośród standardowych i łatwo dostępnych metod do walki z objawami choroby zwyrodnieniowej stawów często wybierane są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Łagodzenie samego bólu środkami, takimi jak na przykład ibuprofen, zazwyczaj jednak nie wystarcza. Również, wybierany przy umiarkowanie nasilonym bólu, paracetamol może nie zagwarantować satysfakcjonujących efektów – zwłaszcza tych długotrwałych.

Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe tylko na chwilę złagodzą bądź wyeliminują ból. Dodatkowo ich częste stosowanie może być przyczyną wielu dodatkowych dolegliwości, szczególnie ze strony układu pokarmowego. W związku z tym warto zdecydować się na leki, które pozwolą wyeliminować ból na dłużej.

Lek Piascledine spowalnia rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów, zmniejsza ból, a tym samym ilość przyjmowanych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych przy wysokim profilu tolerancji. Ograniczenie ilości przyjmowanych NLPZ pozwala zmniejszyć liczbę działań niepożądanych występujących podczas ich stosowania.

Lek Piascledine pomaga przywrócić równowagę pomiędzy procesami niszczenia a naprawy tkanki chrzęstnej – zwiększa wydzielanie kolagenu oraz pozostałych składników budujących chrząstkę, jednocześnie hamując rozwój procesu zapalnego, który dodatkowo destrukcyjne wpływa na staw. Piascledine zawiera mieszaninę składników aktywnych z soi i awokado (ok. 2% frakcji z ich oleju), której pozytywne działanie, między innymi na zwiększenie syntezy kolagenu, zostało udowodnione w badaniach.

Leczenie chirurgiczne choroby zwyrodnieniowej stawów

Leczenie chirurgiczne choroby zwyrodnieniowej stawów stosuje się dopiero w bardzo zaawansowanej fazie schorzenia, kiedy leczenie farmakologiczne nie przynosi pożądanego skutku. Leczenie chirurgiczne ChZS polega najczęściej na zastąpieniu zmienionego zwyrodnieniowo stawu specjalną endoprotezą – zwłaszcza w przypadku kolana oraz biodra. Endoproteza to sztuczny staw, którego zadaniem jest zastąpienie bądź wspieranie pracy określonych elementów układu ruchu.

Jeżeli choroba nie osiągnęła jednak zbyt wysokiego stopnia zaawansowania, lekarz może zaproponować zabiegi artroskopowe, które wykonuje się głównie w przypadku schorzenia stawu kolanowego. Artroskopia kolana polega na naprawie jego uszkodzeń przy pomocy miniaturowych narzędzi chirurgicznych, wprowadzonych poprzez nacięcie. Podczas zabiegu w kolanie znajduje się również specjalna rurka z kamerą, dzięki której można obejrzeć problematyczne, wymagające naprawy miejsca na zewnętrznym monitorze. Artroskopia kolana nie jest uważana za zabieg o wysokiej inwazyjności.

Jak wspierać osobę z chorobą zwyrodnieniową stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów często jest wyzwaniem dla całej rodziny pacjenta. Chory z zaawansowaną ChZS, który może czuć się niesprawny, często nie będzie prosił o pomoc – na przykład przy pozornie prostym wstawaniu, które dla niego może być ogromnym wyzwaniem każdego dnia. Warto zatem nie tylko oferować mu wsparcie w codziennych czynnościach, lecz także pilnować, aby nie przeciążał stawów (np. nie podnosił ciężkich przedmiotów) i miał możliwość skorzystania ze sztucznych ułatwień (takich jak wspomniane juz uchwyty) przy podnoszeniu się.

Osobę z chorobą zwyrodnieniową stawów należy także motywować do regularnych ćwiczeń o odpowiednio dobranej intensywności i do czynnego udziału w fizykoterapii. Dobrze jest także dyskretnie kontrolować realizowanie zaleceń lekarza. Czy na przykład pacjent regularnie nosi dobrane przez specjalistę wkładki do butów? Czy korzysta z innych ułatwień ortopedycznych? Czy nie obciąża stawów?

Przypominanie o tych z pozoru drobnych rzeczach może się okazać budujące – pacjent dostrzeże zainteresowanie swoim stanem zdrowia i zyska pozytywne, w walce z objawami choroby, nawyki. Przede wszystkim jednak kluczowa może się okazać zwykła rozmowa z okazaniem wsparcia i zrozumienia dla chorego – zwłaszcza samotnego, unieruchomionego w domu, w wyniku choroby.