O zwyrodnieniach stawu
ChZS, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów (znana również jako osteoartroza), jest najczęstszą chorobą stawów, która nie tylko zaburza tworzenie chrząstki stawowej, lecz także doprowadza do jej zniszczenia.
Co warto wiedzieć o tym schorzeniu?
Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest przede wszystkim upośledzeniem funkcjonowania chrząstki stawowej, której zadaniem jest minimalizowanie obciążeń i ochrona kości. W związku z tym chrząstka ulega stałym odkształceniom oraz ścieraniu. Jednakże, aby nie doszło do całkowitej degradacji chrząstki, w stawie zachodzą równocześnie procesy, które stymulują jej odbudowę. W zdrowym stawie mechanizmy odpowiadające za tworzenie i rozpad chrząstki są w równowadze. Natomiast w chorobie zwyrodnieniowej stawów, uważa się, że na skutek zbyt dużego obciążenia stawu, dochodzi do zakłócenia współistniejących procesów tworzenia oraz degradacji chrząstki stawowej. W wyniku tych zaburzeń następuje rozmiękanie chrząstki, a z czasem dochodzi do jej ubytku. Należy pamiętać, że ChZS jest chorobą, która może postępować przewlekle przez wiele, wiele lat i często na początku nie daje żadnych objawów. Rozwijając się powoli choroba zwyrodnieniowa stawów powoduje stopniowe uszkodzenie chrząstki stawowej, prowadząc w konsekwencji do znacznego upośledzenia budowy i funkcji objętego zwyrodnieniem stawu, z występowaniem dolegliwości bólowych i zmniejszeniem zakresu jego ruchomości.
Choroba zwyrodnieniowa stawów przyjmuje często postać wielostawową, co oznacza, że obejmuje nie tylko stawy podporowe (kolanowe i biodrowe), a także inne stawy.
Kto należy do grupy ryzyka ChZS?
Częstość występowania choroby zwyrodnieniowej stawów zwiększa się wraz z wiekiem, co nie znaczy, że ChZS „omija” osoby młode – niekiedy dotyka osób już przed trzydziestym rokiem życia. Szczególnie dotyczy to dwudziesto- i trzydziestolatków po przebytych urazach bądź zapalonych sportowców, którzy często przeceniają swoje możliwości i nadmiernie obciążają stawy podporowe dźwigając na przykład na siłowni zbyt duże ciężary. Niestety choroba zwyrodnieniowa stawów w początkowym stadium może nie dawać o sobie znać i problem jest zdiagnozowany wiele lat później. Przekłada się to tym samym na statystyki.
W Polsce na ChZS cierpi aż do 30% ludzi w wieku od 45 do 64 lat i u około 80% pacjentów po 50 roku życia można radiologicznie stwierdzić zmiany zwyrodnieniowe, chociaż nie zawsze dają o sobie znać. Warto również pamiętać, że na ChZS częściej chorują kobiety, które w związku z tym szczególnie powinny dbać o swoje stawy.
Przebieg procesu chorobowego
-
Staw prawidłowy
-
Wczesne zmiany zwyrodnieniowe z nieznacznym zwężeniem szpary stawowej (przestrzeń pomiędzy górną i dolną powierzchnią kości) i pierwszymi objawami degeneracji chrząstki
-
Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe ze znacznym zwężeniem szpary stawowej, z ubytkiem chrząstki stawowej, z tworzeniem tzw. osteofitów (wyrośla kostne) i przebudową kości
-
Schyłkowe zmiany zwyrodnieniowe z utratą chrząstki stawowej i praktycznie całkowitym zwężeniem szpary stawowej. Na kości pojawiają się liczne osteofity oraz tzw. torbiele podchrzęstne (puste przestrzenie w kości)
Jak rozpoznać pierwsze objawy ChZS?
Najczęstszym objawem, który budzi pierwszy niepokój, jest ból w obrębie stawu. Najpierw pojawia się w wyniku ruchu, później również w spoczynku i podczas snu. Tkliwość oraz obrzęk stawu, jego niestabilność, sztywność, a także odgłos i uczucie „trzeszczenia” powinny być sygnałem, który wskazuje, że należy wybrać się do specjalisty.
- Ból stawu — nasila się w czasie poruszania chorym stawem
- Tzw. sztywność poranna stawu – zwykle 5 – 10 minut
- Sztywność i tzw. ból "startowy" występują w momencie podjęcia aktywności po okresie bezruchu
- Odgłos "trzeszczenia" w stawie związany m.in. ze zwiększonym tarciem powierzchni stawowych pozbawionych prawidłowej chrząstki stawowej
- Ograniczenie ruchomości w stawie
- Powiększenie obrysów stawu
- Niestabilność stawu
Jednak nie wszystkie objawy muszą występować jednocześnie.
Czynniki ryzyka
otyłość
osłabienie mięśni otaczających staw
czynniki zawodowe
obciążenia/urazy w sporcie
zaburzenia budowy stawu
wiek
płeć żeńska
czynniki genetyczne
Jak walczyć z ChZS?
Celem leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów jest zmniejszenie nasilenia lub eliminacja dolegliwości bólowych, a także zachowanie sprawności ruchowej. Kluczowe znaczenie ma leczenie niefarmakologiczne (zmiana stylu życia, rehabilitacja) oraz farmakologiczne (leki z grupy SYSADOA, tj. powoli działające leki zwalczające objawy choroby zwyrodnieniowej stawów, np. Piascledine oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne).
