Choroba zwyrodnieniowa stawów a reumatoidalne zapalenie stawów

Wiele schorzeń ma nie tylko podobną nazwę, lecz także objawy i przebieg. Jest to często mylące dla pacjentów, którzy używają naprzemiennie nazw różnych jednostek chorobowych do opisania swojego przypadku podczas wizyty u lekarza. I choć zdarza się, że niektóre schorzenia występują w tym samym czasie, to jednak bardzo często pacjenci po prostu nie zdają sobie sprawy z różnic pomiędzy poszczególnymi chorobami i w swojej narracji używają ich nazw jako synonimów. A dlaczego choroba zwyrodnieniowa stawów jest mylona z reumatoidalnym zapaleniem stawów? Czy istnieją podobieństwa między chorobą zwyrodnieniową stawów a reumatoidalnym zapaleniem stawów? Jak odróżnić ChZS od RZS?

Choroba zwyrodnieniowa stawów – co to takiego?

Choroba zwyrodnieniowa stawów (znana również jako osteoartroza), jest najczęstszą chorobą stawów, która zaburza tworzenie chrząstki stawowej, doprowadzając do jej degradacji. ChZS wpływa również na rozwój nieprawidłowych zmian w tkankach miękkich, które otaczają stawy – na przykład w torebce stawowej. I choć nie można uznać tej choroby za przypadłość dotykającą wyłącznie ludzi starszych, to jednak wraz z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania. Aby dowiedzieć się więcej na temat grup i czynników ryzyka zachorowania na chorobę zwyrodnieniową stawów, warto przeczytać nasz artykuł pod tytułem Choroba zwyrodnieniowa stawów – czy jestem w grupie ryzyka?

Choroba zwyrodnieniowa stawów – czynniki ryzyka

Czynniki wpływające na rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów możemy podzielić na nabyte oraz wrodzone. Do czynników nabytych należy między innymi nadmierne obciążenie mechaniczne stawów. I podczas gdy czynniki nabyte wpływają głównie na lokalizację ChZS, czynniki wrodzone mają znaczny wpływ na sam rozwój tego schorzenia. Dla wielu pacjentów szokujący jest na przykład fakt, że nawet aktywność fizyczna, tak szeroko rekomendowana przez specjalistów jako kluczowy element działań profilaktycznych, może być czynnikiem, wpływającym na postępowanie choroby zwyrodnieniowej stawów. Więcej informacji na temat związku aktywności fizycznej z chorobą zwyrodnieniową stawów można przeczytać w naszym tekście Sport to zdrowie?

Choroba zwyrodnieniowa stawów – objawy i leczenie

Choroba zwyrodnieniowa stawów objawia się przede wszystkim bólem, który początkowo występuje w fazie przejścia ze stanu spoczynku do aktywności ruchowej, a z czasem pojawia się nawet w bezruchu lub podczas snu. ChZS utrudnia normalne funkcjonowanie pacjentom i jest źródłem znacznego dyskomfortu na co dzień. Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów może pomóc nie tylko zmniejszyć ból, lecz także wyeliminować nieprzyjemne dolegliwości. Wyróżniamy kilka różnych metod walki z tym schorzeniem – to leczenie niefarmakologiczne, leczenie farmakologiczne oraz leczenie chirurgiczne. O metodach leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów warto przeczytać więcej w artykule Metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów, który znajduje się w naszej zakładce Jak dbamy o stawy.

Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów (dawniej choroba ta była znana jako gościec przewlekły postępujący) to postępujący proces zapalny o charakterze przewlekłym, który prowadzi do niszczenia tkanek stawowych, zniekształceń stawów oraz ich usztywnienia. Najczęściej obecność RZS objawia się bólem. Ból, który na początku może być trudny do scharakteryzowania, często jest przez pacjentów mylnie wiązany z chorobą zwyrodnieniową stawów. Wśród charakterystycznych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów można również wymienić sztywność oraz obrzęk stawów. Tkliwość stawów na ucisk i zatracanie zdolności do wykonywania pełnego zakresu ruchów w obrębie stawu to także objawy RZS. Bez odpowiednio zaplanowanego i prowadzonego leczenia, choroba ta może doprowadzić do zniszczenia stawów i ich niesprawności, a  w niektórych przypadkach również do uszkodzenia narządów i nawet przedwczesnego zgonu. Jej przykrą konsekwencją, zwłaszcza przy długim przebiegu, jest też deformacja stawów. W momencie wystąpienia pierwszych dolegliwości bólowych warto udać się na wizytę do lekarza, który, dzięki odpowiednio dobranym metodom diagnostycznym, będzie mógł ocenić, czy ból jest związany z chorobą zwyrodnieniową stawów, reumatoidalnym zapaleniem stawów, czy też jeszcze innym schorzeniem.

Przyczyny i przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów

W reumatoidalnym zapaleniu stawów proces zapalny rozpoczyna się wewnątrz stawu, gdzie dochodzi do powiększania się tak zwanej błony maziowej i niszczenia poszczególnych przylegających struktur (chrząstki, kości, więzadeł, ścięgien). Procesowi temu towarzyszy najczęściej ból oraz obrzęk. Efektem RZS może być na przykład zniszczenie i utrata ruchomości stawu. Jednak podobnie jak w chorobie zwyrodnieniowej stawów, również w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów nie istnieje tylko jeden, konkretny czynnik, decydujący o rozwinięciu się tego schorzenia. Co więcej, zazwyczaj reumatoidalne zapalenie stawów atakuje te same miejsca po obu stronach ciała. Często zmiany chorobowe zaczynają się pojawiać w obrębie stawów rąk i stóp, a później, wraz z postępem choroby, atakowane są również inne stawy.

Wśród najczęstszych czynników, wpływających na wystąpienie reumatoidalnego zapalenia stawów u pacjenta, można wyróżnić: predyspozycje genetyczne, narażenie na stres, płeć żeńską (tak samo jak w przypadku ChZS, na RZS również chorują częściej kobiety), problemy w funkcjonowaniu układu odpornościowego, zwłaszcza w wyniku przebytych infekcji.

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów

Leki stosowane w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów można podzielić na dwie grupy – leki łagodzące ból oraz objawy zapalenia i leki modyfikujące przebieg choroby – LMPCh. Wśród leków modyfikujących przebieg choroby, wyróżniamy jeszcze jeden, dodatkowy podział – niebiologiczne (inaczej klasyczne) LMPCh oraz biologiczne LMPCh. Zadaniem leków jest zapobieganie niesprawności, poprawa funkcjonalności stawów, czy też złagodzenie dolegliwości bólowych.

Choroba zwyrodnieniowa stawów a reumatoidalne zapalenie stawów – jakie są podobieństwa i różnice?

Reumatoidalne zapalenie stawów ma charakter zapalny. Prowadzi do uszkodzenia stawów i może obejmować wiele narządów jednocześnie. Wymaga zdecydowanego, starannie zaplanowanego leczenia, głównie farmakologicznego. Natomiast choroba zwyrodnieniowa stawów nie obejmuje innych układów poza stawami z układu ruchu. Jej leczenie polega głównie na walce z objawami. ChZS można zapobiegać poprzez zrzucenie dodatkowych kilogramów, czy też umiejętne planowanie wysiłku fizycznego, bez zbędnego obciążania stawów. Co więcej, poranna sztywność stawów w przypadku osteoartrozy trwa najczęściej około godziny – w przypadku RZS sztywność stawów potrafi trwać jeszcze dłużej. Reumatoidalne zapalenie stawów można zdiagnozować na przykład w obrębie stawu łokciowego, stawu nadgarstka, stawów skokowych lub stawów śródręczno-palcowych, podczas gdy w chorobie zwyrodnieniowej stawów zmiany rzadko są zlokalizowane w wyżej wymienionych miejscach ludzkiego organizmu. ChZS najczęściej obejmuje stawy podporowe, tj. staw kolanowy czy biodrowy. Obydwie te choroby mogą mieć podostry początek i postępujący przebieg. W RZS wyróżnia się dodatkowo okresy zaostrzeń objawów. Z kolei ból nocny jest najczęściej powiązany z osteoartrozą. Jednak na każdą z tych chorób częściej zapadają kobiety.

Choroba zwyrodnieniowa stawów i reumatoidalne zapalenie stawów – o czym warto pamiętać?

Należy jeszcze raz podkreślić, że choroba zwyrodnieniowa stawów i reumatoidalne zapalenie stawów to dwie różne jednostki chorobowe. Warto pamiętać, aby nie stawiać samodzielnie diagnozy na podstawie zaobserwowanych objawów i nie rozpoczynać leczenia na przykład suplementami, bez wcześniejszej wizyty u specjalisty. Choroby te nie muszą ze sobą współwystępować. Natomiast ból stawów, nieprzyjemna, charakterystyczna dolegliwość dla każdej z nich, może być wywołany różnymi czynnikami.

Chorobę zwyrodnieniową stawów i reumatoidalne zapalenie stawów jest bardzo łatwo pomylić – zwłaszcza bez odpowiedniego wykształcenia medycznego. Leczenie osteoartrozy i RZS przebiega na różne sposoby. Wielu osobom wydaje się, że są to choroby o praktycznie identycznym przebiegu, objawach i konsekwencjach zdrowotnych dla pacjentów. To nieprawda. Należy stale podkreślać różnice między nimi, gdyż w procesie leczenia kluczowe może być zrozumienie zmian, zachodzących w organizmie i świadome wybranie odpowiedniej metody walki z tymi zmianami.